O galego, unha lingua sen dialectos: olladas sociais e lingüísticas sobre a variación dialectal

Autores/as

DOI: https://doi.org/10.6018/ER.402591
Palabras clave: galego, portugués, ástur-leonés, dialectoloxía, dialectoloxía románica

Resumen

Os dialectólogos galegos acostuman a negar que o galego conteña no seu seo dialectos e interpretan esta ausencia como mostra da súa unidade. Con todo, estes investigadores agrupan as diversas falas en entidades que poden denominar bloques, áreas ou modalidades. Neste traballo analízase como os dialectólogos galegos establecen a unidade do galego, organizan as súas variedades xeolectais e xustifican a súa autonomía fronte ás linguas veciñas. A miña aproximación mostra que existen dúas formas de contemplar as falas galegas: unha ollada social e outra lingüística.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Biografía del autor/a

Francisco Dubert-García, Universidade de Santiago de Compostela

Francisco Dubert-García é profesor do Departamento de Filoloxía Galega da Universidade de Santiago de Compostela, membro do Consello Científico do Instituto da Lingua Galega (do que foi secretario en dúas ocasións) e actual codirector da revista Verba. Anuario Galego de Filoloxía. Dedícase sobre todo ó estudo da morfoloxía flexiva e da fonoloxía do galego. Ten publicado traballos sobre dialectoloxía, dialectometría, gramática (diacrónica e sincrónica) e contacto lingüístico. Foi coordinador do grupo de investigación Filoloxía e Lingüística Galega (FILGA) da USC e da rede de investigación interuniversitaria e interdisciplinaria Tecnoloxía e Análise de Datos Lingüísticos (TECANDALI). Forma parte do equipo de investigación do Atlas Lingüístico Galego. Véxase http://webspersoais.usc.es/francisco.dubert.

Citas

ALGa I = Instituto da Lingua Galega (1990): Atlas Lingüístico Galego. Vol. I: Morfoloxía verbal. A Coruña: Fundación Barrié de la Maza.

ALGa II = Instituto da Lingua Galega (1995): Atlas Lingüístico Galego. Vol. II: Morfoloxía non-verbal. A Coruña: Fundación Barrié de la Maza.

ÁLVAREZ, Rosario (2010): “O galego oriental: variación lingüística na área de contacto co dominio asturleonés”, Larouco 5, 87-92.

ÁLVAREZ, Rosario (2018): “Galego e portugués. Afinidade e diverxencia”, Ana Rita Carrilho et alii (orgs.), Ao encontro das línguas ibéricas. Covilhã: Universidade da Beira Interior, 51-80.

ÁLVAREZ, Rosario; DUBERT GARCÍA, Francisco; SOUSA, Xulio (eds.) (2006): Lingua e territorio. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega/Consello da Cultura Galega.

ÁLVAREZ, Rosario; FERNÁNDEZ REI, Francisco; XOVE, Xosé (1980): “Galego”, en Gran Enciclopedia Galega 14, 222-255.

ÁLVAREZ PÉREZ, Xosé Afonso (2013): “A fronteira entre galego e portugués. A perspectiva portuguesa”, Eva Gugenberger; Henrique Monteagudo; Gabriel Rei-Doval (eds.), Contacto de linguas, hibridade, cambio: contextos, procesos e consecuencias. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 97-136.

ANDRÉS, Ramón d’(2002): Juicios sobre la lengua asturiana. Uviéu: Ámbitu.

ANDRÉS, Ramón d’(2010): “Os límites entre os dominios lingüísticos e o seu tratamento. O caso do asturiano e o galego”, Larouco 5, 77-86.

CARBALLO CALERO, Ricardo (1969): “Sobre os dialectos do galego”, Grial 23, 1-15.

CARBALLO CALERO, Ricardo (1978): “Sobre dialectoloxía do galego”, Grial 61, 348-353.

CARBALLO CALERO, Ricardo (1979): Gramática elemental del gallego común. Vigo: Galaxia.

CHAMBERS, J. K.; TRUDGILL, Peter (1998): Dialectology. Cambridge: Cambridge University Press.

CINTRA, Luis F. Lindley (1971): “Nova proposta de classificação dos dialectos galego-portugueses”, Boletim de Filologia 22, 81-116.

COSERIU, Eugenio (1981): “Los conceptos de “dialecto”, “nivel” y “estilo de lengua” y el sentido propio de la dialectología”, Lingüística española actual III/1, 1-32.

CHAMBERS, J. K.; TRUDGILL, Peter (1998): Dialectology. Cambridge: Cambridge

University Press.

CINTRA, Luis F. Lindley (1971): “Nova proposta de classi!cação dos dialectos galego-

portugueses”, Boletim de Filologia 22, 81-116.

COSTAS GONZÁLEZ, Xosé-Herinque (2007): A lingua galega no Eo-Navia, Bierzo Occidental, As Portelas, Calabor e o Val do Ellas: historia, breve caracterización e situación sociolingüística actual. A Coruña: Real Academia Galega.

DUBERT GARCÍA, Francisco (2004): “Variedades xeolingüísticas e cultivo da lingua: crítica dunha hipótese sobre as orixes da fragmentación diatópica do galego”, Rosario Álvarez; Antón Santamarina (eds.), (Dis)cursos da escrita. Estudos de filoloxía galega ofrecidos en memoria de Fernando R. Tato Plaza. A Coruña: Instituto da Lingua Galega / Fundación Pedro Barrié de la Maza, 123-140.

DUBERT GARCÍA, Francisco (2011): “Sobre linguas e fronteiras no noroeste da Península”, Ramón de Andrés (Coord.), Ciencia, lengua y fronteras, Uviéu: Trabe, 427-442.

FERNÁNDEZ REI, Elisa (2019): “La entonación de las variedades ibéricas occidentales”, Josefa Dorta (ed.), Investigación geoprosódica. Amper: análisis y retos. Madrid/Frankfurt: Iberoamericana/Vervuert, 25-46.

FERNÁNDEZ REI, Francisco (1982): “Bloques e áreas lingüísticas do galego moderno”, Grial 77, 257-296.

FERNÁNDEZ REI, Francisco (1985): “Áreas lingüísticas do galego actual”, Aina Moll (ed.), Actes. XVIe Congrès Internacional de Lingüística i Filologia Romàniques (Palma de Mallorca, 1980), Vol. 2, 485-498.

FERNÁNDEZ REI, Francisco (1985): “Variedades dialectales del gallego”, Revista de Filología Románica, vol. III, 85-99.

FERNÁNDEZ REI, Francisco (1990): Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Xerais.

FRÍAS CONDE, Xavier (1997): “Sobre os bloques dialectais do galego: unha nova proposta”, Revista de Filología Románica 1(14), 241-256.

GARCÍA DE DIEGO, Vicente (1909): Elementos de gramática histórica gallega (fonética-morfología). Burgos: Hijos de Santiago Rodríguez.

GARCÍA DE DIEGO, Vicente (1959): Manual de dialectología española. Madrid: Ediciones Cultura Hispánica.

GARGALLO GIL, José Enrique (1995): “De fronteras lingüísticas peninsulares: paralelismos, afinidades, peculiaridades”, Lletres asturianes 57, 23-40.

GOEBL, Hans (2013): “La dialectometrización del ALPI: Rápida presentación de los resultados”, Actas del XXVIé Congreso Internacional de Lingüística y de Filología Románicas. Vol VI. 143-154. Berlin: de Gruyter.

GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto (1991): “Ideas sobre a fragmentación dialectal do galego no século XIX”, Mercedes Brea; Francisco Fernández Rei (coords.,) Homenaxe ó profesor Constantino García. Tomo II. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 55-67.

GUY, Gregory R. (2013): “The cognitive coherence of sociolects: How do speakers handle multiple sociolinguistic variables?”, Journal of pragmatics 52, 63-71.

HARRIS, M. (1988): Culture, people, nature. An introduction to general anthropology. New York: Harper & Row. Cito pola tradución española Introducción a la antropología genaral. Madrid: Alianza, 2000.

HARRIS, M. (1989): Theories of culture in postmodern times. Walnuk Creek: Altamira Press. Cito pola tradución española Teorías sobre la cultura en la era posmoderna, Barcelona: Crítica, 2000.

HERMIDA, Carme (1992): Os precursores da normalización. Defensa e reivindicación da lingua galega no Rexurdimento (1840-1891). Vigo: Xerais.

HOCKETT, Charles F. (1958): A course in modern linguistics. New York: MacMillan.

HUDSON, R. A. (1996): Sociolinguistics. Cambridge: Cambridge University Press.

LLERA RAMO, Francisco José; SAN MARTÍN ANTUÑA, Pablo (2003): II estudio sociolingüístico de Asturias. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana.

MENÉNDEZ PIDAL, Ramón (1906): “El dialecto leonés”, Revista de archivos y bibliotecas. Año X, 2-3.

PENNY, Ralph (2000): Variation and change in Spanish. Cambridge: Cambridge University Press. Cito pola tradución española Variación y cambio en español, Madrid: Gredos, 2004.

PENNY, Ralph (2007): “Continuum dialectal y fronteras estatales. El caso del leonés medieval”, Argutorio 18, 32-37.

RODRÍGUEZ ALONSO, Manuel (1992): “La dialectología gallega”, Revista de lengua y literatura catalana, gallega y vasca 2, 63-72.

SÁNCHEZ REI, Xosé Manuel (2011): Lingua galega e variación dialectal. Ames: Laiovento.

SANTAMARINA, Antón (1982): “Dialectoloxía galega: historia e resultados”, Dieter Kremer; Ramón Lorenzo (eds.), Coloquio de Tréveris, Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 153 187.

SANTAMARINA, Antón (1994): “Proposta de programa de normalización lingüística para os concellos de Asturias de fala galega”, Francisco Fernández Rei (ed.), Lingua e cultura galega de Asturias. Vigo: Xerais, 241-264.

SEARLE, John R. (1995): The construction of social reality. New York: The Free Pres. Cito pola tradución española La construcción de la realidad social. Barcelona: Paidós, 1997.

SECO OROSA, Ana (2001): “Determinación da fronteira lingüística entre o galego e o leonés nas provincias de León e Zamora”, Revista de filoloxía románica 18, 73-102.

TABOADA, Manuel (1979): El habla del valle de Verín. Santiago de Compostela: Universidad de Santiago de Compostela.

VARVARO, Alberto (2013): “Latin and the making of the Romance languages”, Matin Maiden; John Charles Smith; Adam Ledgeway (eds.), The Cambridge history of the Romance languages. Volume 2. Contextes. Cambridge: Cambridge University Press.

VENY, Joan (1982): Els parlars catalans. Síntesi de dialectologia. Mallorca: Moll.

VIDAL FIGUEIROA, Tiago (1997): “Estructuras fonéticas de tres dialectos de Vigo”, Verba 24, 313­332.

VILLARES, Ramón (2017): “Trazos históricos dunha «nación-cultura»”, Identidade e afectos patrios. Vigo: Galaxia, 25-92.

ZAMORA VICENTE, Alonso (1953): “De geografía dialectal: -ao, -an en gallego”, Nueva revista de filología hispánica VII, 1/2, 73-80. Cito pola edición Estudios de dialectología hispánica, Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 27-34.

Publicado
12-11-2020
Cómo citar
Dubert-García, F. (2020). O galego, unha lingua sen dialectos: olladas sociais e lingüísticas sobre a variación dialectal. Estudios Románicos, 29. https://doi.org/10.6018/ER.402591