DINÁMICAS DE URBANIZACIÓN TURÍSTICA EN EL LITORAL DE BUENOS AIRES, ARGENTINA

Autores/as

DOI: https://doi.org/10.6018/turismo.474041
Palabras clave: urbanización turística, movilidad turística, desarrollo urbano

Resumen

El objetivo del presente trabajo es discutir el papel y el alcance del turismo en los procesos de urbanización del litoral en Argentina y, por extensión, en Latinoamérica. Para ello, se identifican grupos de ciudades según su dinámica turística de acuerdo a los cambios y continuidades demográficas y económicas que han experimentado durante el periodo 2001 - 2010.

Los resultados obtenidos permiten entender de manera contextualizada la naturaleza y funcionalidad turística y urbana de las diferentes ciudades del litoral de la provincia de Buenos Aires. Así, se han identificado seis grupos de ciudades según los procesos de cambio que ha provocado en ellas el turismo y se ha evidenciado la diversidad, complejidad y dinamismo que presenta cada tipo de conglomerado según sus características particulares. Todo ello ha permitido visualizar la diversidad de destinos que existen en el litoral de la provincia según su situación urbana particular y su evolución turística reciente.

Por último, se ofrecen evidencias empíricas que respaldan la concepción que el turismo no solamente tiene efectos diferenciales en los procesos de urbanización, sino que, en función de las circunstancias locales, genera dinámicas específicas que deben explicarse a partir del conocimiento de la realidad económica y la identidad de cada lugar.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

ALMEIDA-GARCIA, F. y BALBUENA VÁZQUEZ, A. (2014): «Mar del Plata (Argentina) y Málaga (España). Estudio comparado de dos destinos turísticos». Pasos. Revista de Turismo y Patrimonio Cultural, vol. 12 (2), pp. 325-340.

ANAYA ORTIZ, J.S. y PALAFOX MUÑOZ, A (2007): «Reflexiones sobre la política turística y el desarrollo sustentable en la Isla de Cozumel», Teoría y Praxis, nº 3, pp. 153-160.

ANTON CLAVÉ, S. (1997): Diferenciació i reestructuració de l'espai turístic. Processos i tendències al litoral de Tarragona. Universitat Rovira i Virgili.

ANTON CLAVÉ, S.; SALAMANCA, O.R. y REBOLLO VERA, J.F. (2011): «Mass Tourism Development on the Mediterranean Coast», Tourism Geographies, vol. 13 (3), pp. 495-501.

ANTON CLAVÉ, S. (2012): «Rethinking mass tourism, space and place», en The Routledge Handbook of Tourism Geographies. Londres, Routledge, pp. 217-224.

BENSENY, G. (2011): «La valorización turística de la costa atlántica. El surgimiento de Villa Gesell, Argentina», Aportes y Transferencias, vol. 15 (2), pp. 70-102.

BERTONCELLO, R. (1992): Configuración socio-espacial de los balnearios del Partido de la Costa (Provincia de Buenos Aires). Instituto de Geografía, Facultad de Filosofía y Letras, Universidad de Buenos Aires.

BLÁZQUEZ, M. y CAÑADA, E (2011): «Turismo Placebo. Nueva colonización turística: del Mediterráneo a Mesoamérica y El Caribe. Lógicas espaciales del capital turístico», El Periplo Sustentable, nº 20, pp. 187-193.

BROUDER, P.; ANTON CLAVÉ, S.; GILL, A. y IOANNIDES, D. (2017): «Why is tourism not an evolutionary science?» en: P. BROUDER, S. ANTON CLAVÉ, A. M. GILL Y D. IOANNIDES (Eds.), Tourism Destination Evolution. Routledge, London, pp. 1-18.

BOSMAN, C.; DEDEKORKUT HOWES, A. y LEACH, A. (2016) (Ed.): Off the Plan: the urbanisation of the Gold Coast. CSIRO PUBLISHING.

BOUVET, Y., DESSE, R.P., MORELL, P. y VILLAR, M.C. (2005): «Mar del Plata (Argentina): la ciudad balnearia de los porteños en el Atlántico suroccidental», Investigaciones Geográficas, nº 36, pp. 61-80.

CALDERÓN MAYA, J.R. y OROZCO HERNÁNDEZ, M.E (2009): «Planeación y modelo urbano: el caso de Cancún, Quintana Roo», Quivera Revista de Estudios Territoriales, vol. 11 (2), pp. 18-34.

CAMPODÓNICO, R. y CUNHA, N. (2009): «Mar del Plata y Punta del Este. Entre la permanencia y la renovación», Estudios y Perspectivas en Turismo, vol. 18 (5), pp. 603-623.

CASADO DÍAZ, M.A.; KAISER, C. y WARNES, A.M. (2004): «Northern European retired residents in nine southern European areas: characteristics, motivations and adjustment», Ageing & Society, vol. 24 (3), pp. 353-381.

CLIVAZ, C., CREVOISIER, O., KEBIR, L. NAHRATH, S. y SOTCK M. (2014): "The circulation of wealth resort development and Touristic capital of place", MAPS - Maison d’analyse des processus sociaux. vol. 5, pp. 1-25.

DE RIVERA, I.; SALVADÓ, N. ; ANTÓN, S.; LORENZO, D.; LORENZO, D.; BENEDETTA, R.; SALVADÓ, T. y SAUQUET, R.(2015): «Escenarios de regeneración urbana en un entorno turístico costero del litoral mediterráneo, la Av. Carles Buigas de Salou». International Conference on Regional Science. Disponible en: https://old.reunionesdeestudiosregionales.org/Reus2015/htdocs/pdf/p1527.pdf

EQUIPE, M.I.T.; PARIS, F. y DUHAMEL, P. (2008): Tourismes 1: lieux communs. Belin.

ESSEX, S.J. y BROWN, G.P. (1997): «The emergence of post‐suburban landscapes on the north coast of New South Wales: a case study of contested space», International Journal of Urban and Regional Research, vol. 21 (2), pp. 259-287.

FERNANDES CAMPOS, D. y BEZERRA MAIA., D.N. (2015): «Factores de atractividad y calidad de los Servicios turísticos en el destino Pipa-Brasil», Estudios y Perspectivas en Turismo», vol. 24 (2), pp. 205-221.

FERNANDEZ, M.R. (2015): «Costas, mercancías y derechos: hacia un paradigma sustentable del turismo costero », Alba sud. vol 17.

FONSECA, M.A.P. y COSTA, A.A. (2004): «A Racionalidade da urbanizacao turística em áreas deprimidas: o espaço produzido para o visitante (rationality of touristic urbanisation in depressed zones: the specific space for visitors)», Mercator, vol. 3, no 6, pp. 25-32.

GLADSTONE, D.L. (1998): «Tourism urbanization in the United States», Urban Affairs Review, vol. 34 (1), pp. 3-27.

GONZÁLEZ REVERTÉ, F. (2008): «El papel de los destinos turísticos en la transformación sociodemográfica del litoral mediterráneo español», Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, nº 47, pp. 79-107.

GONZALEZ REVERTÉ, F.; ROMERO PADILLA Y.; MURO MORALES J. I.; NAVARRO JURADO E. y GOMIS LOPEZ J. M. (2014): «La creatividad en las cuidades turísticas del sistema urbano mediterráneo español. Un análisis comparado». Espacios turísticos e inteligencia territorial: respuestas ante la crisis: actas del coloquio, pp. 197-214. Red de Impresión.

GU, K. y WALL, G. (2007): « Rapid urbanization in a transitional economy in China: the case of Hainan Island», Singapore Journal of Tropical Geography, vol. 28, no 2, pp. 158-170.

HOLDERBAUM, B.S.; OLAGUE DE LA CRUZ, J.T. y SILVA LEMOS, A. (2012): «El nivel de calidad de núcleos turísticos urbanizados del turismo de masa y la propuesta de ciudad turística. El caso de la urbanización El Veril (Gran Canaria) España», Estudios y Perspectivas en Turismo, vol. 21 (6), pp. 1.336-1,368.

HUETE, R., MANTECÓN, A. y MAZÓN, T. (2008): «¿De qué hablamos cuando hablamos de turismo residencial? », Cuadernos de Turismo, nº 22, pp. 101-121.

INDEC, Instituto Nacional de Estadística y Censos (1991 - 2001 - 2010). Censo Nacional de Población, Hogares y Viviendas. Disponible en:https://www.indec.gob.ar/.

LOZANO CORTÉS, M. y LORÍA RAMÍREZ A. (2007): «El impacto de las políticas de planificación regional en el desarrollo del Caribe mexicano», Teoría y Praxis, nº 3, pp. 43-52.

MAFFIONI, J.; BERTONI, M. y FAGINAS, V.L. (2016): «La calidad ambiental en Necochea: las innovaciones en la gestión y las certificaciones turísticas», FACES, vol. 22 (46), pp. 63-79.

MANTERO, J.C. (1997): «Mar del Plata: devenir urbano y desarrollo turístico», FACES, vol. 3 (4), pp. 135-152.

MANTERO, J.C. (2002): «Turismo y ambiente: centros turísticos del litoral atlántico. Diagnosis y proposición». En Ocio y desarrollo personal. Enfoques y perspectivas II, pp. 51-71.

MENDOZA ONTIVEROS, M. y LEAL TORRES, S.E. (2010): «Turismo en Playa del Carmen México. Impactos socio culturales en la Colonia Colosio», Estudios y Perspectivas en Turismo, vol. 19 (5), pp. 850-865.

MERLOTTO, A. y VERÓN, E.M. (2010): «Calidad de vida de los partidos costeros de la Provincia de Buenos Aires, Argentina», Geográfica Digital, vol. 7 (13), pp. 1-12.

MULLINS, P. (1991): «Tourism urbanization», International Journal of Urban and Regional Research, vol. 15 (3), pp. 326-342.

MULLINS, P. (1992): «Cities for pleasure: The emergence of tourism urbanization in Australia», Built Environment, vol. 18 (3), pp. 187-198.

OLANO POZO, J.X. (2019): Qui viu a les destinacions turístiques i per què? Anàlisi de l'atracció de treballadors creatius i de Baixa especialització en les destinacions dels sistema urbà català. Tarragona, Universitat Rovira i Virgili. Tesis Doctoral.

OLANO POZO, J.X.; GONZÁLEZ, F. y ANTON CLAVÉ, S. (2017): «Consideraciones sobre l'atracció de residentes a les destinacions turístiques catalanes: El cas dels treballadors creatius», Revista Económica de Catalunya, nº 76, pp. 74-85.

PADILLA, N.A y BENSENY, G. (2014): «Análisis del paisaje costero de Santa Clara del Mar, Argentina», Geografía Digital, vol. 11 (21), pp. 1-11.

SANZ IBÁÑEZ, C. y ANTON CLAVÉ, S. (2014): «The evolution of destinations: towards an evolutionary and relational economic geography approach», Tourism Geographies, vol. 16 (4), pp. 563-579.

SOARES, J. y GANDARA, J. M. (2010): «La Evolución de los Destinos Turísticos Litorales Consolidados y Estrategias para su Renovación: Un Análisis de Florianópolis–SC (BRASIL)». En Anales del XIII Congreso Internacional de Turismo Universidad y Empresa: renovación de destinos turísticos consolidados. pp. 113-136.

STOCK, M. (2015): "Habiter comme «faire avec l’espace». Réflexions à partir des théories de la pratique", Annales de Géographie, nº 4, pp. 424-441.

QUESADA ARAMBURÚ, J. y CADELLI, E. (2012): Hacia una clasificación de los municipios bonaerenses. Documento de Trabajo DPEPE, nº 04.

ROVIERA SOTO, M. y ANTÓN CLAVÉ, S. (2018): «The role of second homes in a Mediterranean coastal mass tourism destination: An evolutionary perspective». The Routledge Handbook of Second Home Tourism and Mobilities. Routledge, pp. 45-56.

VALDIVIESO, E. y COLL HURTADO, A. (2010): «La construcción y evolución del espacio turístico de Acapulco (México), Anales de Geografía de la Universidad Complutense, vol. 30 (1), pp. 163-190.

VÁZQUEZ, J.B. (2008): «Planeación estratégica para el desarrollo: el caso de Quintana Roo», Teoría y Praxis, nº 5, pp. 69-84.

VERA REBOLLO, J.F. (2005): «El auge de la función residencial en destinos turísticos del litoral mediterráneo: entre el crecimiento y la renovación». Papers de Turisme, nº 37- 38, pp. 95-114.

WILLIAMS, A.M. y HALL, C.M. (2000): «Tourism and migration: new relationships between production and consumption», Tourism Geographies, vol. 2 (1), pp. 5-27.

Publicado
28-05-2021
Cómo citar
Beier, L. S., Clavé, S. A., & Vigier, H. P. . (2021). DINÁMICAS DE URBANIZACIÓN TURÍSTICA EN EL LITORAL DE BUENOS AIRES, ARGENTINA. Cuadernos de Turismo, (47), 103–130. https://doi.org/10.6018/turismo.474041
Número
Sección
Artículos